Günümüzde bir gayrimenkul ya da araç almak istediÄŸinizde eÄŸer nakit paranız yoksa aklınıza ilk gelen yol banka oluyor. Tüm Dünyada farklı yöntemler olsada en yaygını banka kredisi (mortgage) yöntemidir. Mortgage kredisi %30 - 40 oranı ile ülkemizde de en çok tercih edilen yöntemdir. Ancak ülkemizde son yıllarda yaÅŸanan ekonomik dalgalanmalar sonucu Dünyada faizin en yüksek olduÄŸu ülkelerden biri olduk. YaÅŸadığımız bu ekonomik daralma sonucunda ekonomomizin lokomotifi olan inÅŸaat sektöründe bir önceki yıla oranla toplamda %50 kredili satışlarda %80 azalma yaÅŸandı. Domino etkisi yaratan bu durum müteaahitlerin patlamasına ve inÅŸaat sektöründen beslenen binlerce yan sektörüde krize sürükledi.
Mevcut konjonktürde baÅŸka bir ev alma yöntemi var mı?
Evet var. Geleneksel imece yöntemini elbirliÄŸi adıyla kurumsallaÅŸtıran Emin Üstün, 1991 yılında baÅŸlattığı bu sistemle bugüne kadar 180 bine yakın aileyi ev ve araba sahibi yaptı. Herkesin kendi bütçesine göre tasarruf yaptığı bu iÅŸleyiÅŸte çekiliÅŸli ya da çekiliÅŸsiz sırası gelen aile Türkiyenin istediÄŸi yerinden ev - arsa - iÅŸ yeri - araç ÅŸeklinde istediÄŸi yatırımı yapabiliyor. Bu imece sistemini bankadan ayıran nokta ise kredi ya da para satmaması dolayısıyla sıranız geldiÄŸinde bir gayrimenkul ya da taşıt almak durumundasınız. Bu yöntemde kredi gibi evinizi hemen alamıyorsunuz, elbirliÄŸi sistemi bu yüzden faizsiz ve düÅŸük maliyetlidir. Ayrıca bu sistem faiz konusunda dini icazet ve fetvaları dikkate alarak kurulmuÅŸ bir yöntemdir.
Ne zaman alabiliyor?
Teslim tarihinizi girdiÄŸiniz sistem (kampanya), ev almak için talep ettiÄŸiniz miktar ve sizin ödeme gücünüz belirler. Kurasız sistemde vadenin ortasında yani yaklaşık olarak paranın yarısını biriktirdiÄŸizde tamamını alırsınız. ÖrneÄŸin 400 bin TL'lik bir ev almak istiyorsanız içeride yaklaşık olarak yarısını 200 bin TL'yi biriktirmeniz gerekir. ÇekiliÅŸli sistemde ise yine en geç vade ortasında almayı ÅŸirket taahhüt eder ancak bu süre zarfında sizleri noter huzurunda çekiliÅŸe dahil eder ve daha erken ev sahibi olma ÅŸansı tanır.Tıpkı bayanların yaptığı gün gibi.
Kredi ile kıyaslarsak?
AÄŸustos'2020 itibariyle ülkemizde en düÅŸük konut kredisi %0,99 ile %1,60 arasında deÄŸiÅŸmektedir. Yine 400 bin TL'lik bir ev için örnekleme yapacak olursak toplam geri ödemesi 700 - 800 bin TL arasında maliyeti 300 - 400 bin TL arasında deÄŸiÅŸmektedir. Aylık ödemeleri 10 yıllık vadede ortalama 6 bin TL. Kredi ile evinizi hemen alırsınız ancak günümüzdeki yüksek faizler sebebiyle bir ev kendinize alırken 1 evde bankaya almış oluyorsunuz. Aynı ödemeler ile elbirliÄŸi sisteminde evinizi çekiliÅŸle 1ila 20 ay arasında almış olurdunuz toplam maliyeti ise en fazla 40 - 50 bin TL, geri ödemesi ortalama 450 bin TL olmaktadır. Konut kredilerinin toplam geri ödemesi AÄŸustos'2020 ortalamasına göre 750 bin TL'dir. Bir ev almak için ilk 6 yıl faiz sonraki 4 yıl ise evinizin asıl bedelini ödüyorsunuz.
ElbirliÄŸi sisteminde ise 400 binlik bir evin size toplam maliyeti ortalama 40 - 50 bin TL geri ödemesi 450 bin TL dir. Aylık ödemeleriniz ise 6 - 7 bin TL olmasına gerek yoktur aylık 3 - 4 bin TL ödeyerek ile bile ev sahibi olabilirsiniz.
Madem bu kadar avantajlı insanlar neden krediyi tercih ediyor, burada göz önüne almanız gereken konu kira gideri veya geliriniz ile enflasyon. Malum ülkemizde hiçbir ÅŸey yerinde durmuyor, 2-3 sene sonra evin tahmini fiyatını göz önüne alarak bu tercihi yapmakta fayda var.
Peki güvenilir midir?
Havuzda toplanan parayla her ay binlerce kiÅŸiye ev alması için teslimat yapılır bu kiÅŸiler evi ve tapuyu üstüne alır ancak hem ÅŸirket kendini hemde havuzdaki üyeleri koruyabilmesi için tapuya ipotek/satılamaz konulur. Bu süreçte ayrılan, donduran ve harici risk durumları oluÅŸabilir bu yüzden öz sermayesi güçlü köklü firmaları tercih etmekte fayda vardır. Pandemi döneminde teslimatta zorlanan firmalara ÅŸahit olduk. Evim sektöründeki firmaları araÅŸtırırken tüm bu kriterleri göz önüne almakta fayda var.